موضوع: بررسی ابعاد حقوقی جنگ بیولوژیک
کارشناسان: دکتر علیرضا جلالی، دکتر رمضان دهقان، دکتر حسن قادری
مجری: دکتر حمیده مخلصی
اشاره: به منظور برگزاری بهتر همایش ملی جنگ بیولوژیک، دبیرخانه این همایش اقدام به برگزاری پیش نشستهایی نمود. در این راستا اولین پیش نشست به محور حقوقی، اختصاص یافت.
شرح: در این جلسه ابتدا، دکتر رمضان دهقان به بررسی انواع سلاح های بیولوژیکی پرداختند و سپس کاربرد این سلاح ها را در جنگ از نظر حقوقی بررسی نمودند. ایشان همچنین اشاره ای به جنگ ایران و عراق داشتند و به کاربرد سلاح شیمیایی در این جنگ اشاره نمودند. همچنین نحوه پیگرد قانونی توسط سازمانهای بین المللی در این باره را بیان نمودند.
در ادامه دکتر حسن قادری به بررسی تعریفی از جنگ بیولوژیک و سلاح بیولوژیکی پرداختند و با اشاره به تحقیقات ژنتیکی که در سالهای اخیر بر روی مردم جهان انجام شده، این تحقیقات را زمینه ای برای ساخت ویروسهای مختلف و متناسب با نوع خاص از ژن
های اقوام مختلف، دانستند. ایشان همچنین ضمن اشاره به ویروس کرونا و تردیدهایی که درباره آن وجود دارد، گفتند: «هرچند ثابت نشده که کرونا جنگی بیولوژیکی باشد، اما تمامی ابعاد و پیامدهای یک جنگ بیولوژیک را می توان در این دوره ملاحظه نمود.
در ادامه دکتر علیرضا جلالی راه‌های پیگیری و اثبات جنگ بیولوژیک را توسط سازمانهای بین المللی بررسی نمودند. ایشان بیان داشتند دخالت سیاست در منع استفاده از سلاحههای بیولوژیک، سبب عدم اجرای قانون منع شده است.
ایشان اشاره نمودند از چند روش میتوان از لحاظ حقوقی وقضایی، بحث جنگ بیولوژیک را پیگیری کرد. اول از راه مراجعه به iccدیوان کیفری بین المللی دادگاه بین المللی هست که اساسنامه رم 20 سال قبل تاسیس شد.
این مساله بیشتر در مقام تئوری قابل اثبات است اما در این مقام نیز برای مراجعه به iccبه خاطر استفاده دولتها، شرایطی وجود دارد که اولین شرط آن عضویت در iccاست.
لازم به ذکر است این مساله در مورد واقعه ترور سردار سلیمانی مطرح شد، اما به دلیل عدم عضویت ایران در iccقابل پیگیری نبود.
شرط دوم صلاحیت این دادگاه برای پیگیری جرم است که بعضی از جرم ها از صلاحیت این دادگاه این نیست. مثلا نسل کشی از طریق این دادگاه قابل پیگیری است اما حملات تروریستی جزء اساسنامه رم نیست.
روش دیگر برای مراجعه به دادگاه سازمان ملل است. دیوان دادگستری بینالمللی (نهاد قضایی اصلی ملل متحد)به طور گسترده تر، این مسائل را بررسی میکند. این نهاد وابسته به سازمان ملل است و نهاد تصمیم گیرنده شورای امنیت است. اسناد لازم الاجرای سازمان ملل متحد اسنادی هستند که شورای امنیت صادر میکند . در این شورا کشورهای قدرتمندی هستند که حق وتو دارند و اگر رضایت به پیگیری پرونده ای ندهند، نمیتوان آن پرونده را پیگیری کرد. مجری آرا خود شورای امنیت هست و اگر رایی صادر بشود و شورا در عمل حمایت نکند، اتفاقی در مرحله عمل نخواهد افتاد.
ایشان در ادامه بیان کردند اگر دادگاه‌ها صلاحیت رسیدگی به این موضوع را داشته باشند در شورا، به وسیله علم قاضی، بررسی می‌شود و نظرش را به محکومیت دولت بیان میکند.
دستاوردها:
1.آشنایی با ابعاد حقوقی جنگ بیولوژیک
2. آشنایی با کنوانسیون منع استفاده از صلاحهای هسته ای
3. آشنایی با خلاهایی قانونی در مسائل جنگ بیولوژیک
